Дрыготкае дрэва

Джон МакЛіад

John McLeod

Дрыготкае дрэва

The Shivering Tree

Нанабуш ішоў; ён крочыў ужо доўгі час. Ён крочыў ужо доўгі час, і ён вельмі стаміўся і хацеў піць.

-- Ох, хо, хо, -- сказаў Нанабуш сабе, -- Я крочу ўжо доўгі час, і ох жаж, як я стаміўся й хачу піць. Добра, што я такі разумны ды здагадаўся ісьці ўздож ракі. Такім чынам, калі я згублюся, я буду ведаць, дзе я знаходжуся, нават калі й ня буду ведаць.

І яму спадабалася тое, што ён сказаў сам сабе.

-- Шчасьце мне, што я такі ўдалы, -- паўтарыў Нанабуш сам сабе.

Ён спыніў свой шлях, усьміхнуўся, хітнуў галавой – ён так ганарыўся сабой за тое, што сказаў дакладна перад тым, як сказаў, які ён удалы.

-- Ну, Нанабуш, удалец, пайшлі зараз да ракі, пап’ем, выцягнем старыя косьці на год ці два ... гэх-хэх.., -- сказаў Нанабуш сам сабе. І пагадзіўся.

Адчуваючы гонар за самога сябе, Нанабуш спусьціўся да ракі. Яна была не так далёка, ён падышоў, піў доўга, з асалодай, напырскаў вады сабе на твар і расьцягнуўся на белым пяску.

-- Пэўна што гэты сьвет вялікі, -- падумаў ён. – Недзе далёка на захад адсюль ёсьць Высокія Горы, знаныя як Дом Заходняга Ветру. Некалі я дабяруся туды, бо ў мяне ёсьць рахункі да гэтага Старога Дружы.

Тут ягоныя чуйныя вушы злавілі яшчэ нейкі гук вышэй за галасы ракі. Гэта быў іншы голас – чалавечы.

Нанабуш сеў, хутка.

“Чалавек? – падумаў ён. – Ня можа быць. Ніводзін чалавек не заходзіў гэтак далёка”.

Але гэта быў чалавек. Прынамсі выглядаў. Але гэта нічога не азначала ў тыя далёкія часы. У рэшцэ рэшт, і Нанабуш выглядаў, як чалавек ...амаль заўсёды. Але Нанабуш быў далёка не чалавек. Дык хто ж, ці што было тое стварэньне?

Як я казаў, незнаёмец прынамсі выглядаў чалавекам. Высокім і хударлявым, апранутым ў аленевую скуру з даўгімі кутасамі, што трымцелі ды дрыжэлі па ветры. На ім былі цёплыя нагавіцы ды макасіны, быццам была восень і надвор’е халадзела.

Незнаёмец нечым жангляваў. Гэта ўжо было цікава.

Ён жангляваў з заплюшчанымі вачыма. І гэта было немагчыма цікава.

Нанабуш падняўся, павольна, не адрываючы вачэй ад жанглёра.

-- Здароў, Нанабуш! – сказаў жанглёр, не спыняючыся, з заплюшчанымі вачыма. – Ты ж Нанабуш, хіба не?

Нанабуш пачуўся абражаным.

-- Вядома, я -- Нанабуш! Хто ж яшчэ?

Жанглёр – з усё яшчэ заплюшчанымі вачыма – усё яшчэ жанглюючы тым, што цяпер выявілася парай маленькіх крышталяў, – усьміхнуўся.

-- Ну, зараз паглядзім, -- сказаў Жанглёр, так і жанглюючы, за заплюшчанымі вачыма. – Ты мог бы быць Я, калі мець на ўвазе, што адзіны чалавек у гэтым куце – я. Але што як ты – гэта ты, а не я, і я тут, каб зразумець гэта; я бачу, што Я – гэта я, а ты – гэта ты, і ты пэўна – Нанабуш, бо я чуў, што ты быў заўважаны ў гэтых мясьцінах, а я – адзіны чалавек тут, хто мог бы пачуць пра цябе, акрамя цябе.

Нанабуш вылупіўся на Жанглёра.

-- Шчасьце тваё, што я такі разумны. Бо калі б я ня быў ім, я б цалкам заблытаўся ў тым, што ты сказаў, і вельмі б раззлаваўся.

Жанглёр адно працягваў жангляваць з заплюшчанымі вачыма.

Нанабушу лопала цярпеньне.

-- Ну? Ты скажаш мне, хто ты такі?

З вялікай, шырачэзнай усьмешкай Жанглёр спыніўся, расплюшчыў вочы і павярнуўся да Нанабуша.

-- Добра. Я – жанглёр і фокусьнік. Мяне тут ведаюць як Нястомны Бы Вецер. Але бальшыня кліча мяне проста Жанглёр.

-- Я ніколі ня чуў пра цябе.

Нанабушу ён зусім не спадабаўся. Так, спадарства, Нанабуш неўзлюбіў яго.

-- Я тут гуляўся проста з парай кавалкаў крышталю. Нічога асаблівага. Гэта звычайная жанглёўка, зь якой справіцца нават дзіця, з заплюшчанымі вачыма, ці не. Гэта што! Глядзі, я пакажу табе нешта з сапраўдных фокусаў. ... Глянь, Нанабуш, глянь!

З хуткасьцю маланкі Жанглёр вылупіў свае собскія вочы й пачаў імі жангляваць, хуценька, з рукі ў руку, туды-сюды, з рукі ў руку.

Нанабуш аслупянеў.

Само па сабе гэта ўжо было нешта! Ня так лёгка ўразіць такога, як Нанабуш. Усе ведаюць, роўных Нанабушу нікога няма!

Жанглёр усё гуляўся. Жангляваў сабе з рукі ў руку, туды-сюды, туды-сюды, з рукі ў руку, прытанцоўваў, падскокваў, жангляваў.

Жангляваў сваімі вачыма.

-- А ну, кінь гэта! – зароў Нанабуш. – У мяне ўжо галава захадзілася! Кінь, табе кажу!

І Жанглёр хутка, гэтак жа, як і пачынаў, спыніўся, стаў проста, раскінуўшы рукі, з закінутай галавой, як раз, каб вачам трапіць дакладна ў вачніцы.

У Нанабуша ледзь не павылазілі ягоныя вочы, гэтак ён вылупіўся.

Жанглёр усьміхнуўся – ён яшчэ пасьміхаецца!

А Нанабуш усё гэтак і стаяў аслупянеўшы.

Я бы не дакараў Нанабушу так адразу, мае сябры. Далёка ня кожны вытрымае такое відовішча.

-- Ну, гэта відавочна найлепшая жанглёўка, якая мае быць, -- сказаў урэшце Нанабуш. – І ты можаш прыняць гэта як слова таго, хто самым першым прыдумаў жанглёўку.   

Жанглёр усьміхнуўся.

-- О, Вялікі Нанабуш, Бацька Жангляваньня! Пэўна я мушу выказаць маё шанаваньне, сапраўднае шанаваньне, ад усіх нас, жанглёраў. Давай я пакажу табе, як гэта робіцца. Пакажу, як жангляваць сваімі собскімі вачыма ў сваіх руках.

Урэшце да Нанабуша дайшло. А трэба сказаць, што якім бы вялікім ды усясільным ён ні быў, але часам рабіў дзіўныя памылкі, і ўжо як зробіць што, дык – жах! Гэтая ж мусіла стацца найгоршай.

-- Мне было б вельмі прыемна, -- сказаў Нанабуш з паблажлівай усьмешкай гордага бацькі. – Тым больш, мне ніколі не запозна вучыцца.

І то праўда. Нанабуш быў гатовы ўзяць лекцыю таго, што ні ён, ні мы ніколі не забудземся.

-- Тады дазволіш мне паказаць, як гэта робіцца? – усьміхнуўся Жанглёр.

-- Зрабі мне гонар, -- Нанабуш падаўся наперад. – Пакажы, як гэта робіцца, сынок.

-- Самым небясьпечным ёсьць, як правільна дастаць вочы. Трэба крыху націснуць ніжэй кожнага вока. Вось гэтак.

Жанглёр паказаў, як трэба зрабіць: вялікім пальцам націснуў пад вачаніцамі і... опа! ... вока выскачыла. Вельмі хутка, але лоўка, злавіў вочы і гэтак жа хутка і лоўка запхнуў іх назад у вачніцы.

-- Бачыў? Цяпер ...асьцярожна... на першы раз... Паспрабуў цяпер сам на сабе. Не сьпяшайся. Гэта толькі першая лекцыя.

Нанабуш паклаў палец пад вачніцай, асьцярожна націснуў ім.

-- Добра, добра ... давай, -- падбухторваў яго Жанглёр. – Асьцярожна! ... Уважна цяпер...

І – опа! – Нанабушавы вочы выскачылі вон.

А тады ... маланкавая рука Жанглёра выхапіла Нанабушавы вочы, і воміг яны ўжо былі ў паветры.

-- А вось яны! ... Ха-ха! Вочкі-та – вось яны! – Жанглёр заскакаў у паветры, закруціўся ваўчком. – Я завалодаў самым моцным амулетам сярод усіх фокусьнікаў Поўначы! У мяне ёсьць вочы самога Нанабуша! ... Ха-ха-ха! ... Яны ў мяне!

І тады з хуткасьцю маланкі Жанглёр завярнуўся і пабег. Пабег так хутка, як ніколі ў жыцьці ня бегаў, бо Нанабуш ёсьць Нанабуш, сьляпы ён ці не.

Але, Нанабуш асьлеп. Праўда, пакуль Жанглёр не завярнуўся і не пабег, Нанабуш быў рвануўся наперад, інстынктыўна разумеючы, што нешта зрабілася ня тое.

Калі Жанглёр зьбег, падвываючы ды рагочучы, Нанабуш шмякнуўся на зямлю, плюхнуўшыся тварам у раку. Імгненна ўскочыў на ногі. Імгненна ён стаўся тым жа, сапраўдным, Нанабушам. Ён стаў на зважай, абярнуўшы свой страх у пільнасьць.

-- Які ж я дурань! Хвалько... так і ёсьць... сьляпы дурань. З абаімі вачамі ў маёй галаве – я быў сьляпым, -- сказаў ён сам сабе.

Ён стаяў нерухома, ціха. Ён слухаў. Паступова пачаў ачомвацца.

Рака была проста перад ім. Ён завярнуўся да яе сьпіной.

-- Пакуль я не вярну зрок -- а я вярну яго! -- я мушу ўсё адчуваць скурай. А яшчэ мне патрэбна зброя, якой я змагу карыстацца лёгка й шпарка, бо што як мае старыя ворагі зьявяцца тут. ... Дрын, вось што. Вялікі, цяжкі дрын, завостраны з аднаго канца. Ён можа служыць і кіем, і зброяй. Я мушу прынаравіцца да лесу.

Гэтак, спатыкаючыся аб камні ды валежнік, падаючы балюча, але заўсёды тут жа падымаючыся, Нанабуш крочыў па лесе. Прыслухоўваючыся да кожнага гуку ды вымацоўваючы свой шлях рукамі, ён паціху рушыў наперад.

-- Калі мяне знойдзе сябар, няхай жа ён будзе сапраўдным сябрам. Калі я сустрэнуся з ворагам, няхай ён паводзіцца з гонарам. Калі вораг захавае мяне, я з радасьцю буду яму вінны. Калі вораг убачыць мяне і вырашыць забіць мяне – добра, то й гэтым разам я буду вінны яму нешта – хіба адно добры бой.

А вакол яго была цемра. Але ён ведаў, што гэта несапраўдная цемра. Сьпявалі птушкі, і самое цяпло ад сонца давала знак, што быў яшчэ дзень, і ён добра ведаў, што сам ён на віду ва ўсіх: сяброў, ворагаў, любога мінака. Але ён упарта прадзіраўся па лесе. Ён ведаў, што ён у лесе, бо чуў водар сасновай ігліцы ды апалага лістоў’я. Ён нахіліўся й адчуў пад рукой сасновую шышку.

-- Трэба знайсьці крэпкі сук, каб натачыць яго для дрына, -- сказаў ён, уважліва абмацваючы усё вакол.

Лес быў густым, бо ён увесь час натыкаўся на дрэвы й пні.

-- Дрэвы, карчы, але ніводнае добрае галіны, -- падумаў ён. – Прынамсі хоць адзін з маіх старых ворагаў шкодзіць мне тут – Дзед Бабёр са сваім племем.

Тады ягоная левая рука нешта намацала – паваленае маладое дрэўца. Вось яно! Ён прабег рукамі па тонкім камлі. Дакладна тое, што трэба. Ён намогся ды абламаў камель на патрэбную даўжыню, тады выцягнуў нож. Уважліва ўсеўся ды ўважліва, вельмі ўважліва, пачаў стругаць.

Аднаго дрына будзе недастаткова. Нанабуш ведаў гэта. Яму была б патрэбна дапамога каго-небудзь, хто добра ведае гэты край, таго, каму ён мог бы давяраць, хто мог бы быць яму павадыром.

Але зараз ён мусіў сканцантравацца на струганьні. Ён мусіць быць вельмі, вельмі пільным, як бы яму, сьляпому, не адрэзаць сабе палец, ці два.

Да гэтага часу ён ні разу не падумаў аб Жанглёры.

Гэтак ён стругаў: нязграбна, але старана.

Раптам ён спыніўся. Замёр. Яго засьпела моцнае адчуваньне, што нехта на яго глядзіць. Ён мацней сьціснуў свой нож.

Хаця ў яго не было вачэй, якімі можна было б убачыць, але ён інстынктыўна паварочваў галаву туды-сюды, быццам углядаючыся вакол. Ён дакладна ведаў, што нехта на яго глядзіць. Пачуцьцё нават пабольшала.

Тады ён пачуў голас. Чысты, ясны голас зьнедкуль зьверху:

-- Ну? І чаго ты спыніўся? У цябе добра атрымлівалася.

З нажом у руцэ Нанабуш ускочыў на ногі:

-- Хто там? Калі ты вораг – выходзь, будзем біцца.

-- Біцца? Я думаў, ты моцна заняты з гэтым кавалкам дрэва. 

Нанабуш пазнаў голас. Гэта сапраўды быў голас ворага, ягонага старога ворага.

-- Філін, гэта ты? – спытаўся Нанабуш, будучы напагатове. – Ну, і чаго ты чакаеш? Выходзь біцца.

-- Я – стары вой, а не стары дурань. У гэтым лесе тысяча вачэй. Паб’юся я з табой, заб’ю цябе вось такога, якім ты цяпер ёсьць, -- на ўсім гэтым Створаным Сьвеце пра гэта даведаюцца. Табе будзе гонар. А мне – ганьба. ... Не, Нанабуш, я не баязьлівец. Я магу быць тваім ворагам, але я хачу ўважаць сябе за прыстойнага ворага. Апусьці зброю. Няма пагрозы для цябе з майго боку. Маеш маё слова як Воя і як Правадыра цэлага племя.

Нанабуш, пачуўшы такую ўрачыстую прамову, засунуў нож назад у похвы.

-- Я ведаю, што ты сьляпы, -- сказаў Філін. – Даведаюцца і іншыя, і вельмі хутка, Нанабуш. Ішыя, што можа і ня будуць такія велікадушныя. Трэба нешта зрабіць, каб вярнуць табе зрок.

-- Я сам знайду спосаб. Я і так ужо вінны табе, Філін.

-- Не -- як што мы вырашым быць сябрамі. Я – за. Бо я хачу міра для маіх дзяцей. Калі ты згодзен, то – лады.

-- Лады.

Сяброўства было ўсталявана, і яны пачалі абмяркоўваць Нанабушаву бяду.

-- Ёсьць адзін спосаб вярнуць табе зрок, -- сказаў Філін. – Я дам табе пару вачэй. Пару маіх вачэй.

-- Але, Філін, дружа! Ты ж застанешся без вачэй. Асьлепнеш, як і я.

Філін пахітаў галавой. Ён бы ўсьміхнуўся, калі б умеў.

-- О, не, толькі ня я. Глядзі, Нанабуш, у мяне два набора вачэй. Адзін дзённы, а другі начны. Што як амаль усе мае ворагі палююць удзень, як той ястраб, то я буду выходзіць на паляваньне ўначы адцяпер. А ўдзень я буду спачываць ды захоўвацца з сям’ёй. То мне патрэбна толькі адна пара вачэй. Другую я аддамо табе.

Філін загадаў Нанабушу працягнуць рукі. І пара вачэй плюхнула яму ў далоні. А тады ... оп! ... Нанабуш уклаў іх сабе ў вачніцы.

-- Як тут і былі, Філін! – сказаў Нанабуш радасна але сур’ёзна, як належыць Вою.

-- Адсёньня, Філін, ночы – твае! – абвесьціў ён. – Адсёньня і навекі ты будзеш Птушкай Ночы. Ты будзеш маімі вачамі ўначы. Уначы твой зрок будзе вострым, а палёт – упэўненым і дакладным. Ты будзеш для ночы, такім жа, як Арол і Сокал ёсьць для дня. Ты будзеш кіраваць начным небам. А ў якасьці павагі за тую ласку, што ты зрабіў для мяне, -- усе, хто пачуе твой покліч уначы, будуць выяўляць тую павагу. Бо дзеля гэтага яны будуць прадрабляць яго. Твой покліч уначы будзе азначаць, што я, Нанабуш, ніколі ня сплю, але нават уначы сачу за тымі, каго я бараню, і пільную тых, хто робіць шкоды Створанаму Сьвету. Так што, крычы па начах, Філін, мой сябра і мой Вястун.

 Гэтак яны замацавалі сяброўства навякі. Філін і Нанабуш пажадалі адзін аднаму добрага паляваньня ды доўгага жыцьця. І гэтак яны разышліся: Нанабуш са сваімі новымі вачыма, Філін – з новай пашанотай.

Вясна.

Вясна. Нанабуш ужо ўдома. Новыя вочы і наагул...

-- Які прыгожы Сьвет сёньня! – сказаў Нанабуш сабе. – Усё такое зялёнае, духмянае... распускаецца да жыцьця... птушкі вяртаюцца... Гэх, сапраўды прыгожы дзянёк!

-- Калі ўжо матылі павылятаюць?.. -- працягваў Нанабуш. – Ох, які цудоўны дзень! Як добра, што ў мяне ёсьць вочы, каб усё гэта пабачыць!

 І тут пачуўся той ціхі голас, што можна пачуць на задворках Нанабушавага розуму: “Ах, Нанабуш, але яны не заўсёды былі тваімі, твае вочы, хіба не?”.

Вядома, Нанабуш памятаў гэта. Ён памятаў, адкуль у яго новыя вочы, і памятаў, што здарылася са старымі. Першы раз за гэты месяц ён узгадаў пра Жанглёра. Дзень быў сапсаваны.

“Жанглёр, -- падумаў Нанабуш. – Ну, сустрэнуся я некалі з гэтым махляром! Ён пракляне дзень, калі ягоныя бацькі пабраліся. Яму спатрэбіцца яшчэ не адна пара вачэй – толькі я яго сустрэну!”

Дзень сапсаваны, ён сеў долу й насупіўся. Ён ня мог адагнаць думак аб Жанглёры, ні аб чым іншым ня мог думаць.

Увесь час пасьля здарэньня Нанабуш быў апантаны думкамі аб сваім дзіўным ворагу. Ні аб чым больш ня мог гаварыць. Сябры й сваякі ўжо пачалі хвалявацца за яго.

Ягоная бабуля параіла яму не думаць пра Жанглёра:

-- У цябе і так поўна справаў на гэтым Сьвеце. Табе ёсьць чым заняцца. Ты – Настаўнік, ты – памагаты для усіх існых на зямлі. Ідзі займіся справай, унук. Не шукай ты ворагаў. Яны самі цябе знойдуць, калі не баязліўцы.

Нанабуш заняўся сваімі адвечнымі справамі. Часам сьвядома, часам ужо па звычцы, але заўсёды пакідаў дзе-небудзь свой знак, нейкім чынам, тут і там у Сьвеце вакол сябе, робячы яго такім, якім мы яго цяпер ведаем.

Аднойчы ўлетку пасьля абеду яму неяк захацелася піць. Ён знаходзіўся далёка ў лесе, але ён ведаў, недзе тут мусіць быць сажалка з добрай, чыстай, халоднай вадой. Сабраўшы манаткі, ён накіраваўся праз лес. Ён ужо амаль быў на месцы, як пабачыў праз зарасьнікі, што там, ля сажалцы нехта быў.

Чалавек.

Высокі, хударлявы чалавек.

Высокі, хударлявы чалавек, што жангляваў парай крышталяў з рукі ў руку, туды-сюды, з рукі ў руку, туды-сюды.

Нанабуш прышчурыў вочы, сьціснуў зубы.

-- Трэба нешта прыдумаць, -- сказаў ён сабе. – Думай! Але хутка. У мяне можа ня будзе іншага шанцу з гэтым махляром. Арамя таго, што ён – мой вораг, ён яшчэ і – Чарадзей, і зрэшты – небясьпечны. Хто можа сказаць, колькі шкоды ён нарабіў іншым, акрамя мяне? Гэты чалавек вельмі небясьпечны, трэба нешта з ім рабіць.

Хуценька, але ціха, як мог рабіць адно ён, Нанабуш абярнуўся выглядам. Ён узяў выгляд прыстарка. І тады ён выйшаў з лесу.

Жанглёр кінуў на яго вокам, але працягваў жангляваць.

-- Добры дзень, Старэча! Я б пажадаў табе доўгіх гадоў, але, здаецца, у цябе іх і так ужо нямала.

-- Нямала, сынок. І не заслужылі павагі.

-- Прабач мне, калі табе падалося, што я непаважлівы, -- не спыняў той жанглёўкі. – Але я такі шчасьлівы апошнім часам, што бывае не заўважаю, што кажу. Здаецца, ты нешта ня тое пачуў ад мяне... Я – Жанглёр. Мяне клічуць Нястомны Бы Вецер

-- Ага, -- сказаў Нанабуш, -- ты той, каго шукае Нанабуш. Той, што скраў у Нанабуша вочы.

-- Ага, гэта я, Стары. Скажы Нанабушу, калі хочаш. Можа, іншым разам я забяру ў яго вушы.

-- Ён і без мяне знойдзе цябе, -- сказаў Нанабуш, хаваючы ўсьмешку. – Ён больш не сьляпы, між іншага. Ягоны сябар даў яму пару вачэй.

Жанглёр спыніўся.

Нанабуш – усё яшчэ ў выглядзе прыстарка – падышоў да сажалцы і напіўся вады.

-- Што, ён набыў новыя вочы, так? – Жанглёр намагаўся схаваць набягаючы страх. – Ну, што ж, пашанцавала яму. Калі ён прыдзе, я магу і другую пару вачэй забраць. Адзін раз я зрабіў, зраблю ізноў.

Нанабуш падняўся.

-- Ты, відаць, маеш гэткую сілу, хлопец? Думаеш, пераможаш Нанабуша?

-- Я -- Вялікі Чарадзей! Я перамагу каго заўгодна і што заўгодна.

-- І мяне? – спытаў Нанабуш.

-- Каго заўгодна і што заўгодна, -- Жанглёр з цяжкасьцю хаваў страх.

-- Чуў, што ты можаш жангляваць нават сваімі вачыма, дастаўшы іх з галавы. Што табе не патрэбны вочы, каб бачыць.

Жанглёр пасьміхнуўся, дастаў свае вочы і пачаў жангляваць імі: з рукі ў руку, туды-сюды, з рукі ў руку, туды-сюды... Тады ён спыніўся, закінуў галаву, падкінуў вочы ў паветра. Яны падляцелі высока, потым уніз і... плюх... трапілі дакладна ў вачніцы.

-- Гэтага табе досыць, Стары? – з усьмешкай на твары завярнуўся да яго Жанглёр.

Але перад ім цяпер стаяў ня прыстарак, а сам Нанабуш. Той Нанабуш, якім яго ведаў Жанглёр.

-- Добра. Калі гэта не сам Вялікі Нанабуш... – Жанглёр намагаўся выглядаць (і быць) смялейшым, чым быў насамрэч.

-- Гэты фокус я ўжо бачыў, -- таксама пасьміхнуўся Нанабуш.

-- Дык што, Нанабуш, табе надакучыла ўжо і новая пара вачэй? Каб не марнаваць дарма часу, можаш аддаць мне свае вочы проста ў рукі.

-- Калі табе насамрэч патрэбны мае вочы, мусіш папрацаваць дзяля іх, сынок.

-- Добра. Кажы, як.

-- Але, сынок. Нічога асаблівага: я шпурну табе мае вочы здалёк, а ты злаві іх. Зловіш іх – яны твае. Ня зловіш – ты нічога мне ня вінны. Усё, або нічога.

-- Лёгка. Нават ніякіх высілкаў. Вось што я табе скажу, Нанабуш. Я нават зяляплю сабе вочы. Як табе гэта?

-- Па мне цудоўна, сынок. Але я папярэджу цябе: я буду кідаць вельмі задалёк, ад самага края сьвету.

-- Ха! Можаш ісьці да самага краю сьвету. Нават і гэта – недалёка для мяне. Я буду ведаць, калі яны прыляцяць. Я проста ўстану тут і буду чакаць. Гэта табе трэба рабіць нейкую працу. Калі сабраўся ісьці да краю ўсяго Створанага Сьвету, каб адно шпурнуць адтуль пару вачэй – цудоўна! Я злаўлю іх у любым выпадку. Я яшчэ ніколі не спудлаваў, -- выхваляўся Жанглёр.

Адным сьцёпам пляча ён выціснуў з суседняга дрэва смалы і заляпіў ёю сабе вочы. Тады спакойна, з упэўненасьцю стаў у рост.

-- Ну, Нанабуш. Як ты, а я гатовы. Можаш ісьці. Гэта вельмі доўгі шлях, але я пачакаю. Калі перамога вызначаная – я магу і пачакаць.

Жанглёр склаў рукі на грудзях і больш нічога не сказаў.

Нанабуш пайшоў.

Нанабуш пайшоў, але не да края сьвету. Ён проста пайшоў сваёй дарогай і нават не азірнуўся.

Нанабуш заняўся сваёй справай па стварэньню Сьвету – такім, якім ён мае быць. Пра Жанглёра ён больш ніколі не ўзгадаў. Чаму?

Таму, што Нанабуш ведаў, што Жанглёр, як і ўсе чарадзеі, быў ганарыстым хлопцам, прагным выхваліцца сваёй сілай, колькі б часу на гэта ні спатрэбілася. Жанглёр сказаў, будзе чакаць – і ён будзе.

Ён усё яшчэ чакае. І будзе чакаць цэлы час, да самага Сканчэньня Часу.

О, яго зусім ня цяжка знайсьці. Ён цалкам пазнавльны. Вы добра яго ведаеце.

Ягонае імя, памятаеце, -- Нястомны Бы Вецер. Яно добра яго апісвае. Усё яшчэ можна ўбачыць, як ён стаіць, дзень за днём, стаіць урослы ў зямлю каранямі. Ягоныя пальцы й валасы ўвесь час калышуцца й дрыжаць па ветры, нават самым лёгкім ветрыку. Нават калі яго сусім няма.

Карацей кажучы, вы разумееце, што Жанглёр, Нястомны Бы Вецер, абярнуўся дрэвам. Дрэвам, што ніколі не адпачывае, чыё лісьцё ды гальлё ўвесь час трасецца й дрыжыць, нават калі стаіць бязьветрань.

Ён стаўся Дрыготкім Дрэвам.

Таполяй.

І стаіць гэтак да сёняшніх добрых дзён.

----------------------------------------------------------

Джон МакЛіад (John McLeod), 1949 - ? , нашчадак культуры племені міссісаўгі (Антарыё), пісаў гісторыі й аповесьці, якія публікаваліся ў індзейскіх часопісах “Ontario Indian” і “Toronto Native Times”. Ён гаварыў аб сваім першым апавяданьні “Дрыготкае дрэва”, што гэта ёсьць “...квазі-традыцыйная рэч, зьмяшэньне старажытнай казкі з калеўцай маёй собскай фантазіі. Гэта і ёсьць тое, я мяркую, чым па сутнасьці і зьяўлецца нашае нацыянальнае казальніцтва (я гэтую гісторыю распавядаў вусна, перш, чым запісаць)”. МакЛіад напісаў яшчэ п’есу “Дзёньнік дуркаватага” (Diary of a Crazy Boy), якая з вялікім посьпехам ставілася на сцэнах Таронта.

-----------------------------------------------------------

(с) John McLeod

(с) Ірына Варабей, пераклад